Στην ελληνική κουλτούρα, όπως και σε πολλές παραδοσιακές κοινωνίες, τα κορίτσια μεγάλωναν με την εσωτερικευμένη εντολή να είναι «καλά κορίτσια» και, στο μέλλον, αφοσιωμένες μητέρες. Η σεμνότητα, η υπακοή και η προσαρμογή στα κοινωνικά πρότυπα προβάλλονταν ως αρετές, ακόμη κι αν αυτό σήμαινε την καταπίεση προσωπικών επιθυμιών, ελευθερίας και σεξουαλικής έκφρασης.
Σήμερα, παρατηρείται το αντίθετο άκρο: νεαρά κορίτσια να εκφράζονται μέσα από έντονη σεξουαλικοποίηση της εικόνας τους, συχνά με αποκαλυπτική εμφάνιση. Αυτό, σε ψυχολογικό επίπεδο, μπορεί να λειτουργεί ως ασυνείδητη αντίσταση απέναντι σε αυτό που βίωσαν οι προηγούμενες γενιές. Μια μορφή «ανατροπής» του παλιού προτύπου όμως όχι πάντα ως αποτέλεσμα εσωτερικής ελευθερίας, αλλά ως αντίδραση που έχει επηρεαστεί βαθιά από νέα κοινωνικά και εμπορικά πρότυπα, τα οποία παραμένουν πατριαρχικά στη βάση τους.
Ο Carl Gustav Jung περιέγραψε την «Σκιά» ως το κομμάτι της ψυχής που περιλαμβάνει όλα όσα απορρίψαμε ή καταπιέσαμε γιατί δεν ταίριαζαν με την εικόνα που θέλαμε ή μας επέβαλαν να έχουμε. Για τις προηγούμενες γενιές γυναικών, η σεξουαλικότητα, η ελευθερία επιλογών, η διεκδίκηση της ηδονής και της αυτονομίας, βρέθηκαν εξόριστες στη Σκιά.
Η κόρη, λοιπόν, μπορεί να κουβαλάει ασυνείδητα την «απώθηση» της μητέρας της. Αυτό που η μητέρα καταπίεσε, η κόρη το εκφράζει πολλές φορές χωρίς όρια, σαν να το «ξεχρέωνε» για λογαριασμό της γενιάς που σιώπησε. Όμως, όταν η Σκιά εκφράζεται χωρίς συνειδητότητα, υπάρχει ο κίνδυνος να αναπαράγει τα ίδια δεσμά με άλλο πρόσωπο: η ελευθερία γίνεται υπερβολή, η υπερβολή γίνεται αυτοαντικειμενοποίηση, και το αρχικό μήνυμα χάνεται.
Η πραγματική απελευθέρωση έρχεται μόνο όταν το κομμάτι της Σκιάς ενσωματώνεται συνειδητά: όταν η γυναίκα αναγνωρίσει και αποδεχτεί τη σεξουαλικότητά της ως δική της, όχι ως αντίδραση ούτε ως μέσο αποδοχής. Μόνο τότε παύει να κινείται έως εκκρεμές από τη σιωπή στην υπερπροβολή και βρίσκει την ισορροπία του Εαυτού.
Σύμβουλος ψυχικής υγείας και ολιστική θεραπεύτρια Ιωάννα Μπράτη